ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΞΗ ΣΤΗ ΦΡΑΣΗ 1

ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΞΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ

ΒΑΖΩ ΣΕ ΣΕΙΡΑ ΤΙΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΟΥ.

ΒΗΜΑ ΠΡΩΤΟ> Πριν ξεκινήσω να γράφω, ξεκαθαρίζω τις σκέψεις μου. Αποφασίζω, δηλαδή, τι ακριβώς θέλω να πω.

ΓΙΑ ΜΙΑ ΚΑΛΟΓΡΑΜΜΕΝΗ ΠΡΟΤΑΣΗ>ΒΑΣΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΙ- ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ, ΔΗΛΑΔΗ ΠΡΟΣΩΠΑ Η’ ΖΩΑ Ή ΠΡΑΓΜΑΤΑ ‘Η ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ,ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ, ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ (Ο Κώστας, η Ευρώπη, το σπίτι, το σκυλί, αυτός-ή-ό, η ευγένεια, η κρίση, η χαρά κ.ά.), ΡΗΜΑΤΑ (λέξεις που δείχνουν ότι κάποιος-κάτι ενεργεί, παθαίνει ή βρίσκεται σε μία κατάσταση. Ενεργεί, π.χ. μιλάω σε κάποιον, παθαίνει>  ταλαιπωρούμαι , βρίσκεται σε μία κατάσταση> κοιμάμαι) ΕΠΙΘΕΤΑ (λέξεις που δείχνουν κάποιο χαρακτηριστικό-κάποια ιδιότητα του ουσιαστικού, π.χ. η άδικη κοινωνία), ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ (λέξεις που εξηγούν καλύτερα τι «κάνει» το ρήμα, δηλαδή πού, πότε, πώς, γιατί, π.χ. πέρασα υπέροχα, δηλαδή ΠΩΣ πέρασα) αλλά και άλλες λέξεις που θα μάθουμε στη συνέχεια.

ΔΕΙΤΕ ΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ> Ο σημερινός (επίθετο) πολίτης (ουσιαστικό) εργάζεται (ρήμα) σκληρά (επίρρημα).

ΒΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ>Αποφασίζω «ποιος μιλάει» στην πρότασή μου>εγώ, ο άνθρωπος, ο πολίτης, η σύγχρονη εποχή κ.ά. Έτσι προσαρμόζω και το πρόσωπο (πρώτο, δεύτερο τρίτο, ενικό ή πληθυντικό) στο οποίο θα γραφεί το ρήμα.

ΒΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ>Ούτε πελώριες προτάσεις ούτε πολύ μικρές. Μπορώ να φτιάξω και περιόδους, δηλαδή φράσεις με παραπάνω από ένα ρήμα που έχει η κλασική πρόταση. Δύο ρήματα συνήθως αρκούν. Π.χ.> Κατά τη γνώμη μου, για τη σημερινή οικονομική κρίση ευθύνεταικαι το κράτος και οι πολίτες που δεν τήρησαν ορθά τους νόμους> δύο ρήματα- υπογραμμισμένα-, δύο προτάσεις που μαζί κάνουν μία ΠΕΡΙΟΔΟ.

ΒΗΜΑ ΤΡΙΤΟ> Μπορώ να δηλώσω για μεγαλύτερη ζωντάνια και ακρίβεια- δεν είναι βέβαια υποχρεωτικό-  στην πρότασή μου χρόνο, χώρο, τρόπο κ.ά.,  στην κατάλληλη σειρά> Π.χ. Σήμερα (χρόνος), στις μεγαλουπόλεις (τόπος), δυστυχώς (τρόπος) κυριαρχεί η εγκληματικότητα. Εκφράζομαι, δηλαδή,  με ακρίβεια και με όσο καλύτερο λεξιλόγιο μπορώ. Η ΣΕΙΡΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΛΥΤΗ.

ΤΑ ΠΙΟ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΑ «ΛΑΘΗ» ΣΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ>πολύ σύντομες ή πολύ μεγάλες, επαναλήψεις λέξεων και απόψεων, πολύ απλοϊκό και καθημερινό λεξιλόγιο, υπερβολική χρήση α’ και β’ προσώπου (εγώ-εσύ/εμείς-εσείς), ασάφεια- ανακρίβεια- γενικότητες, υπερβολική χρήση συναισθήματος, προσβλητικό και έντονο ύφος, κακή χρήση ειρωνείας, όχι αντικειμενική στάση, να μην τηρώ τους κανόνες της γραμματικής και του συντακτικού κ.ά.

ΑΣ ΕΡΓΑΣΤΟΥΜΕ ΤΩΡΑ ΜΑΖΙ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ.

1.       Με το-ην διπλανό-ή σου, σημείωσε ποιο είναι το ουσιαστικό, το ρήμα, το επίθετο και το επίρρημα στις παρακάτω προτάσεις>

 

Χτες, οι παλιοί συμμαθητές περάσαμε ωραία.

 

Τα ωραία χρόνια πέρασαν πια δυστυχώς.

 

 

2.       Πάλι σε συνεργασία με το διπλανό σου, βάλε στη σωστή σειρά- που μπορεί να μην είναι μόνο μία- τις παρακάτω λέξεις, ώστε να βγάζουν νόημα>

 

 

Αντιμετωπίζουν, το, μεγαλούπολη, πολίτες, στη, ρατσισμό, καθημερινά, αρκετοί.

 

 

Ταξίδια, γνώσεις, οι άνθρωποι, πολλές, ελευθερία, αποκτούν, με τα, απολαμβάνουν, και, μεγάλη.

 

 

 

3.       Ο κάθε εκπαιδευόμενος, μόνος του τώρα, ας προσπαθήσει να απαντήσει με σύντομες προτάσεις ή περιόδους, το ερώτημα που θέσαμε στο φύλλο εργασίας «Εσείς σφαίρες-εμείς βιβλία» «Τι σημαίνει για σένα “είμαι άνθρωπος”»;Nα βάλει τις σκέψεις του σε σειρά χρησιμοποιώντας αρίθμηση, 1…2…3…4 κ.τ.λ.

 

1.        

2.        

 

3.        

 

4.        

ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ "ΕΣΕΙΣ ΣΦΑΙΡΕΣ, ΕΜΕΙΣ ΒΙΒΛΙΑ"

ΣΥΝΤΟΜΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Εσείς σφαίρες, εμείς βιβλία

Σε πολλές περιοχές του πλανήτη, δεν υπάρχουν αυτονόητα πράγματα. Για παράδειγμα, το τρεχούμενο νερό, ο ηλεκτρισμός, το σχολείο. Σε πολλές περιοχές του πλανήτη, δεν υπάρχουν καν σχολεία και, αν υπάρχουν, δεν είναι ανοιχτά για όλα τα παιδιά. Αν είσαι κορίτσι, για παράδειγμα, δε χρειάζεται να πας σχολείο, γιατί σε τι θα σου χρησιμεύσουν τα γράμματα; Δε χρειάζεσαι τα γράμματα. Βλέπεις, τα γράμματα σε κάνουν να σκέφτεσαι, να κρίνεις, να ωριμάζεις, να ενεργοποιείσαι. Σε κάνουν να θέλεις, να καταλαβαίνεις, να ονειρεύεσαι. Έτσι, αν μάθεις γράμματα, θα ανοίξεις τα μάτια σου και δεν πρέπει. Γιατί τότε θα μάθεις να λες και «όχι», να σέβεσαι τον εαυτό σου, να διεκδικείς. Να είσαι δηλαδή ΑΝΘΡΩΠΟΣ. Και δεν το θέλουμε αυτό. Έτσι, δεκατετράχρονη ακτιβίστρια και μπλόγκερ, σε προειδοποίησαν να μην πας ξανά σχολείο. Δεν τους άκουσες. Σου είπαν: εσύ βιβλία, εμείς σφαίρες, η μία στο κεφάλι σου, να πάψει επιτέλους να σκέφτεται, να θέλει, να ζητά.

Όχι. Όπου ανοίγει ένα σχολείο, κλείνει μια φυλακή. Όχι. Εσείς σφαίρες, εμείς βιβλία.

ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΞΗ

1.      Τι σημαίνει για σας ο τίτλος του κειμένου και γιατί επαναλαμβάνεται στο τέλος του;

2.      Γιατί, κατά τη γνώμη και από την εμπειρία σας, σε κάποιες περιοχές του κόσμου δε θεωρείται απαραίτητο ή και απαγορεύεται τα κορίτσια να πηγαίνουν σχολείο;

3.      Ποια είναι, με βάση το κείμενο, η θέση, γενικά, της γυναίκας σε ορισμένα μέρη του πλανήτη; Ποια προβλήματα εντοπίζετε για τις γυναίκες ακόμα και στις λεγόμενες «αναπτυγμένες» χώρες;

4.      Γιατί ο συγγραφέας χρησιμοποιεί σε διάφορα σημεία του κειμένου δεύτερο πρόσωπο («εσύ»);

5.      Γιατί ορισμένοι,σε πολλά μέρη του κόσμου, φοβούνται την ελεύθερη εκπαίδευση όχι μόνο για τις γυναίκες αλλά και γενικότερα;

6.      Είναι η βία απάντηση σε διαφορές και διαφωνίες μέσα στην κοινωνία;

EΡΓΑΣΙΕΣ

 

1.      Eντόπισε τις λέξεις του κειμένου που δεν είναι ελληνικές και δώσε προφορικά τη δική σου ερμηνεία.

2.      Γραμμ-, παιδ-, βιβλ-> με τις ρίζες αυτές, φτιάξε όσες περισσότερες λέξεις μπορείς, παράγωγες και σύνθετες.

3.      Τι σημαίνει για σένα «είμαι άνθρωπος»; Γράψε τις σκέψεις σου ελεύθερα σε φράσεις.

4.      Σημείωσε στο τετράδιό σου όσα περισσότερα θετικά του να διαβάζουμε  βιβλία μπορείς.

5.      Εντόπισε τις μεταφορές στο κείμενο.

6.      Γράψε ένα δικό σου κατάλληλο τίτλο για το κείμενο.

7.      Υπογράμμισε τους μελλοντικούς χρόνους.

 

ΚΑΙ ΕΝΑ ΚΟΥΙΖΑΚΙ! ΒΡΕΙΤΕ ΤΟ ΛΑΘΟΣ>Να εντοπίσετε και να διορθώσετε τα γλωσσικά λάθη στις παρακάτω προτάσεις:

 

α) Ο εισαγγελέας διεξαγάγει έρευνα για τη διαλεύκανση του εγκλήματος.

 

β) Η ενέργεια αυτή συνεπάγεται από σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις.

 

γ) Καθένας άνθρωπος είναι δημιουργός της τύχης του.

 

δ) Χάρη της κακοκαιρίας καταστράφηκε η φετινή σοδειά πορτοκαλιών.

 

ε) Η εκλογή του σαν καθηγητής του Πανεπιστημίου αποτελεί προϊόν πρωτοποριακών εργασιών.

 

στ) Του ζήτησε να εξοφλήσει άμεσα το χρέος του.

 

 

ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΜΕ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟ ΤΡΟΠΟ

ΤΑ ΔΕΚΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ– από εκπαιδευτικές πηγές

Οι δάσκαλοι στο σχολείο μάς παιδεύουν: «βρες το ουσιαστικό, βρες την αντωνυμία, βρες το ρήμα, το υποκείμενο, το…»

Ας τα ξεχωρίσουμε.

Για να αναλύσουμε μια πρόταση, έχουμε 3 βοηθούς: τη Γραμματική, το Συντακτικό και το Λεξικό. Με άλλα λόγια αναλύουμε τη σημασία των λέξεων, τη μορφή τους και τις σχέσεις τους με τις άλλες λέξεις της πρότασης.

Η κυρά Γραμματική λέει ότι έχουμε 10 μέρη του λόγου, τα 6 πρώτα κλίνονται (αλλάζουν μορφή) τα άλλα 4 (ευτυχώς) όχι.

Άρθρο
Ουσιαστικό
Επίθετο
Αντωνυμία
Ρήμα
Μετοχή
-------------
Επίρρημα
Σύνδεσμος
Πρόθεση
Επιφώνημα

Πώς τα ξεχωρίζουμε;

Τα Άρθρα τα μαθαίνουμε απέξω και ανακατωτά.

Ως αόριστο άρθρο χρησιμοποιείται στον ενικό αριθμό και το αριθμητικό ένας, μία, ένα.

Τα ουσιαστικά χωρίζονται σε τρία γένη, αρσενικό (ο πατέρας) θηλυκό (η μητέρα), ουδέτερο (το παιδί) και κλίνονται σε ονομαστική, γενική, αιτιατική κ.τ.λ. (ο πατέρας – του πατέρα –τον πατέρα… η μητέρα –της μητέρας –την μητέρα… το παιδί –του παιδιού –το παιδί…)

Κανένα ουσιαστικό δεν μπορεί να είναι και στα τρία γένη και έτσι ξεχωρίζουμε τα ουσιαστικά από τα επίθετα (ο ψηλός, η ψηλή, το ψηλό) και τις αντωνυμίες (εκείνος, εκείνη, εκείνο). Συνήθως, το ουσιαστικό συνοδεύεται από άρθρο.

Τα επίθετα κλίνονται και στα τρία γένη και έτσι ξεχωρίζονται πολύ εύκολα: ο καλός, η καλή, το καλό – ο διεθνής, η διεθνής, το διεθνές
Τις πιο πολλές φορές μέσα στην πρόταση συνοδεύουν κάποιο ουσιαστικό.

Οι αντωνυμίες είναι οι λέξεις που μιλάνε για κάποιο ουσιαστικό που δε θέλουμε να πούμε το όνομά του.
Άλλες αντωνυμίες δείχνουν κάποιον ή κάτι (δεικτικές): αυτός, αυτή, αυτό – εκείνος, εκείνη εκείνο…
Άλλες ρωτάνε για κάποιον ή κάτι (ερωτηματικές): ποιος; ποια; ποιο; πόσος; πόση; πόσο;
Άλλες αναφέρονται σε κάποιον ή κάτι (αναφορικές): ο οποίος, η οποία, το οποίο…
Άλλες δείχνουν εμένα, ή εσένα κτλ (προσωπικές): εγώ, εσύ, εμείς, εσείς…

Το ρήμα το εντοπίζουμε εύκολα: είναι αυτό που δείχνει ότι κάνουμε κάτι ή παθαίνουμε κάτιή βρισκόμαστε σε μία κατάσταση.
(εγώ) ζωγραφίζω (εσύ) ζωγραφίζεις
(εγώ) ζωγραφίζομαι (εσύ) ζωγραφίζεσαι

(εγώ) κοιμάμαι, (εσύ) κοιμάσαι

Η μετοχή είναι ακόμη πιο εύκολη: τελειώνει σε –οντας ή –ώντας, ή –μενος, μενη, -μενο, ή –μένος, μένη, -μένο.

Τα άλλα 4 μέρη του λόγου είναι πιο εύκολα, γιατί δεν κλίνονται.

Επίρρημα: λεξούλες παρόμοιες με αυτές: «εδώ, εκεί, τώρα, αύριο, βεβαίως, μαζί, χώρια» είναι επιρρήματα. Δηλώνουν χώρο, χρόνο κ.ά. Προσπαθήστε να τις κλίνετε! Δεν κλίνονται!

Σύνδεσμος: και, για, να, όταν, αλλά… Μερικοί σύνδεσμοι συνδέουν ίδια πράγματα μέσα στην πρόταση και μερικοί σύνδεσμοι βρίσκονται στην αρχή μιας (δευτερεύουσας) πρότασης, σαν να την τραβάν από το χέρι. Ούτε αυτές οι λέξεις κλίνονται.

Πρόθεση: μπαίνει μπροστά από ένα ουσιαστικό: με, σε, για, προς, από, αντί….

Επιφώνημα: Αχ, ωχ…

Για να δούμε τι καταλάβαμε! Κάντε γραμματική ανάλυση των λέξεων:

«Πω πω! Κοίτα το φως! Μπαίνει από εκείνο το σπασμένο παράθυρο και φωτίζει το γραφείο μου εδώ! Τώρα είναι πολύ φωτεινό!»

Πιο αναλυτικά, για τους πιο «ψαγμένους»>

1. Τα άκλιτα

Επιρρήματα

Α )Τοπικά : μέσα, έξω, πάνω, κάτω, δεξιά, αριστερά, ψηλά, χαμηλά, εδώ, εκεί, πουθενά, εμπρός, πίσω, δίπλα, μακριά, κοντά, πλάι, απέναντι, ανάμεσα, γύρω, παντού, …

 Β )Χρονικά: τώρα, αμέσως, σε λίγο, αργότερα, συνέχεια, συνεχώς, πάντα, ποτέ, σήμερα, αύριο…

 Γ )Τροπικά: ωραία, άσχημα, κακά, καλά, ευτυχώς, δυστυχώς, απότομα, ξαφνικά, σιγά, ήρεμα….

 Δ ) Ποσοτικά : πολύ, λίγο, ελάχιστα, καθόλου, τόσο, περισσότερο, λιγότερο, περίπου, σχεδόν, διόλου, αρκετά .

 Ε ) Βεβαιωτικά: βέβαια, βεβαίως, ασφαλώς, ναι, μάλιστα .

ΣΤ ) Αρνητικά : όχι, μη(ν), δε(ν), όχι βέβαια .

Ζ ) Διστακτικά : ίσως, πιθανόν, άραγε, τάχα, τάχατε, δήθεν

 

Προθέσεις

Μονοσύλλαβες: με, σε, για, συν, ως, προς, προ, εκ, εν, εις

Δισύλλαβες : ανά, αντί, από, διά, χωρίς, επί, κατά, παρά, περί, υπέρ, υπό, χωρίς .

 

Σύνδεσμοι

Α )Αιτιολογικοί: αφού, γιατί, επειδή

Β ) Αντιθετικοί: αλλά, αν και, ενώ, μα, μολονότι, μόνο, όμως, παρά, ωστόσο

Γ ) Διαχωριστικοί : είτε, ή

Δ ) Διστακτικοί : μη(ν), μήπως

Ε ) Ειδικοί: ότι, που, πως

ΣΤ ) επεξηγηματικός : δηλαδή

Ζ ) Συγκριτικός : παρά

Η ) Συμπερασματικοί : άρα, επομένως, λοιπόν, ώστε

Θ ) Συμπλεκτικοί: και (κι), μηδέ, μήτε, ουδέ, ούτε

Ι ) Τελικοί: να, για να

ΙΑ ) Υποθετικοί : άμα, αν (εάν), σαν

ΙΒ ) Χρονικοί : άμα, αφού, αφότου, ενώ, καθώς, κάθε που, μόλις, όποτε, όσο που, όταν, πριν, προτού, σαν, ωσότου, ώσπου

Επιφωνήματα>Εύγε! Μπράβο! Χα χα! Μακάρι! Άμποτε! Είθε! Οχ! Αχ! Όχου! Αλίμονο! Αλί! Ποπό! Μπα! Χμ! Άιντε! Αλτ! Στο! Μαρς! Α! Ο! Ε! Ου! Ουφ! Πα πα πα!

2. Τα κλιτά

Άρθρα>Α) οριστικό άρθρο: ο, η, τοΒ) αόριστο άρθρο: ένας, μία ένα

Ουσιαστικά>πρόσωπο, ζώο, πράγμα, ενέργεια, κατάσταση, ιδιότητα

Επίθετα>Οι λέξεις που μας δείχνουν τι λογής είναι το κάθε ουσιαστικό που συνοδεύουν και έχουν τρία γένη

 (Π.χ. Ο καλός^{(επίθετο)}μαθητής^{(ουσιαστικό)} ή Ο μαθητής^{(ουσιαστικό)} είναι καλός^{(επίθετο)}).

Αντωνυμίες>Είναι οι κλιτές λέξεις που αντικαθιστούν ονόματα (ονοματικές φράσεις) και κάνουν την ίδια δουλειά με αυτές.

είναι οχτώ ειδών:

 

1) Προσωπικές ; εγώ, εσύ αυτός,

μου, σου, του, με, σε, το (ν ) , τη (ν) (αδύναμος τύπος)

2) Κτητικές : δικός, δική , δικό μου, σου, του

3) Αυτοπαθής : ο εαυτός μου, ο εαυτός σου, ο εαυτός του

4) Οριστικές ; ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο,

μόνο, μόνη, μόνο

5) Δεικτικές : αυτός, -ή, -ό.

εκείνος, -η, -ο,

τούτος, -η, -ο, τέτοιος, -α,-ο

6) Αναφορικές: ο οποίος, -α,-ο, που, ό,τι

7) Ερωτηματικές: ποιος, -α,-ο,

πόσος, -η,-ο (τίνος;)

8) Αόριστες : ένας, μία ένας,

κάποιος, -α, -ο

κάθε, καθένας, καθεμία, καθένα

κανένας, καμία, κανένα

μερικοί, μερικές, μερικά

κάμποσος, κάμποση, κάμποσο,

άλλος, άλλη, άλλο

τίποτα, κάθε, καθετί

 

Ρήματα >είναι οι λέξεις που φανερώνουν ότι κάτι κάνω ή κάτι παθαίνω ή βρίσκομαι σε μία κατάστασηπ.χ. παίζω, λερώνομαι, κοιμάμαι

Έχουν 2 συζυγίες (α΄συζυγία σε –ω, -ομαι – β΄συζυγία σε -ώ -ιέμαι, -ούμαι, ώμαι)

Έχουν χρόνους

Έχουν εγκλίσεις Οριστική, Υποτακτική προστακτική

Έχουν απαρέμφατο

Μετοχή >Ενεργητικής φωνής σε –οντας και –ώντας (παίζοντας, τραγουδώντας)

Παθητικής φωνής σε –μένος, μένη, μένο (κλαμένος, βαμμένος)

 

 

Πηγή ελαφρά τροποποιημένη> εκπαιδευτικά μπλογκ

ΤΑ ΤΡΙΑ ΕΙΔΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

TA ΤΡΙΑ ΕΙΔΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

1.       ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ>Η παράγραφος αυτή, όπως λέει και το όνομά της, αφηγείται μια ιστορία, ένα βίωμα, μία εμπειρία κ.ά., πραγματική ή φανταστική.

 

ΑΡΕΤΕΣ> ακρίβεια, ζωντάνια, παραστατικότητα, κατανοητή στρωτή έκφραση, συντομία, ροή, φυσικότητα, δομή, αληθοφάνεια κ.ά.

ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ>φλυαρία, κοινοτοπία, υπερβολική πεζότητα αλλά και υπερβολικό συναισθηματισμό, γενικά, υπερβολές, ασύνδετα νοήματα κ.ά.

 

2.       ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ>Η συγκεκριμένη παράγραφος, όπως πάλι αποκαλύπτει το όνομά της, περιγράφει ένα πρόσωπο, ένα τοπίο, ένα χώρο, ένα αντικείμενο κ.ά., πραγματικό ή φανταστικό.

 

ΑΡΕΤΕΣ> ακρίβεια, παρατηρητικότητα, ευαισθησία, κατάλληλο λεξιλόγιο, συντομία κ.ά.

ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ> πολλές και άχρηστες λεπτομέρειες, φλυαρία, υπερβολική ανάλυση ενός χαρακτηριστικού και παραμέληση των άλλων κ.ά.

 

3.       ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ>Η ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΗ.

 

ΤΙ ΚΑΝΕΙ> επεξηγεί, αιτιολογεί, αναπτύσσει, τεκμηριώνει με λογικές ιδέες και στοιχεία>ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΕΙ> γιατί, επειδή, διότι, πράγματι, είναι αλήθεια…

 

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ> ΜΙΑ ΛΟΓΙΚΗ ΠΕΙΣΤΙΚΗ ΙΔΕΑ

 

ΑΡΕΤΕΣ> ακρίβεια, ρεαλισμός- επαφή με τη σύγχρονη πραγματικότητα, ευθύτητα-ειλικρίνεια, σαφήνεια, κατάλληλο λεξιλόγιο, σύνδεση νοημάτων και οργανωμένη δομή, πειστικότητα κ.ά.

ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ> πολλές λεπτομέρειες και παραδείγματα, ιδίως καθημερινά, φλυαρία, απλοϊκές εκφράσεις, α’ πρόσωπα, γενικότητες, ασάφειες κ.ά.

 

·         ΠΟΣΕΣ ΙΔΕΕΣ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΧΩΡΑΝΕ ΣΕ ΜΙΑ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ 9-12 ΓΡΑΜΜΩΝ, ΜΕ ΜΙΚΡΗ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΘΕΜΙΑ; ANETA ΤΡΕΙΣ!

·         ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΙΔΕΕΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΟΥΜΕ ΣΕ ΜΙΑ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ; ΜΠΟΡΟΥΜΕ 1. ΝΑ ΟΡΙΣΟΥΜΕ ΜΙΑ ΕΝΝΟΙΑ, ΜΙΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Κ.Α. (Π.χ. Ρατσισμός είναι η αντίληψη ότι…) 2. ΝΑ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΟΥΜΕ-ΕΞΗΓΗΣΟΥΜΕ 3. ΝΑ ΔΩΣΟΥΜΕ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΝΟΣ ΘΕΜΑΤΟΣ 4. ΝΑ ΣΥΓΚΡΙΝΟΥΜΕ-ΝΑ ΦΕΡΟΥΜΕ ΣΕ ΑΝΤΙΘΕΣΗ ΔΥΟ ΠΡΑΓΜΑΤΑ 5. ΝΑ ΒΡΟΥΜΕ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ-ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΔΥΟ ΠΡΑΓΜΑΤΑ 6. ΝΑ ΔΙΑΙΡΕΣΟΥΜΕ ΜΙΑ ΙΔΕΑ, ΜΙΑ ΕΝΝΟΙΑ Κ.Α. ΣΤΑ ΜΕΡΗ ΤΗΣ 7. ΝΑ ΔΩΣΟΥΜΕ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΑΙ 8. ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΥΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΠΑΝΩ> Π.χ. αιτιολόγηση και παραδείγματα.

ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ "Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ"

«Aν δε μάθεις γράμματα, θα γίνεις σκουπιδιάρης». Αυτή ήταν η ύστατη (και κάθε άλλο παρά πολιτικά ή παιδαγωγικά σωστή) προειδοποίηση ή απειλή, στην οποία κατέφευγαν κάποτε οι δάσκαλοι, για να συνετίσουν τους νωθρούς μαθητές τους. Αυτό το εφιαλτικό μέλλον ήταν χειρότερο από την προοπτική της μετανάστευσης στη Γερμανία. Στη φτωχή μεταπολεμική Ελλάδα, η μαύρη μοίρα για ένα παιδί που «δεν έπαιρνε τα γράμματα» δεν ήταν το χωράφι, η οικοδομή ή το εργοστάσιο, αλλά το να γίνει υπάλληλος καθαριότητας ή οδοκαθαριστής, σύμφωνα με την πιο κομψή διατύπωση.

Την Τετάρτη λήγει η προθεσμία υποβολής αιτήσεων για 400 θέσεις εργασίας οκτάμηνης διάρκειας στην «Υπηρεσία καθαριότητας και ηλεκτρολογικού» του Δήμου Θεσσαλονίκης. Δεν ξέρουμε εάν έως τότε οι αιτήσεις θα ξεπεράσουν το «ψυχολογικό» (;) φράγμα των 10.000, όπως προβλέπεται. Αν όμως αναλογιστούμε ότι μόνο την περασμένη Τρίτη, πρώτη ημέρα υποβολής τους, οι σχετικές αιτήσεις έφτασαν τις δύο χιλιάδες, δεν αποκλείεται ο τελικός αριθμός των επίδοξων οδοκαθαριστών να ξεπεράσει τη μυριάδα.

Στη δεκαετία του ’90, σε κάποιο ιδιωτικό κανάλι είχε προβληθεί ένα ρεπορτάζ για έναν μεσόκοπο κύριο, από γειτονική χώρα των Βαλκανίων, πρώην  υψηλόβαθμο στέλεχος στην κυβέρνηση της πατρίδας του. Ο Κύριος-Περασμένα-Μεγαλεία, που είχε μεταναστεύσει στην Αθήνα, τώρα βρισκόταν σε δεινή θέση και είχε εναποθέσει τις ελπίδες του για επιβίωση στον τότε δήμαρχο της Αθήνας, το Δημήτρη Αβραμόπουλο, τον οποίο παρακαλούσε για μια άδεια υπαίθριου κουλουρτζή. Ποιος ξέρει, σκεφτόμαστε τότε, ο άνθρωπος από τον οποίο αγοράζουμε το κουλούρι μας  μπορεί να είναι πρώην στρατάρχης ή υπουργός Άμυνας ή καθηγητής πανεπιστημίου της βασανισμένης γειτονικής χώρας.

Σήμερα, χιλιάδες Έλληνες που «έπαιρναν τα γράμματα» και θα μπορούσαν να γίνουν στρατάρχες, υπουργοί, καθηγητές γυρεύουν κάτι ακόμα πιο λίγο από μια άδεια κουλουροπώλη, ζητούν να γίνουν οδοκαθαριστές. Όχι γιατί ορέγονται σταδιοδρομία ή μονιμότητα, αλλά για να πάρουν μια ανάσα, για να ξεφύγουν, έστω προσωρινά, από την ασφυξία της ανεργίας.

Να εργαστούμε σκληρά και ποιοτικά, να σοβαρευτούμε, να επιμορφωθούμε, να τολμήσουμε την καινοτομία, να δράσουμε σε βάθος χρόνου, να αποκτήσει ο λογισμός μας ευρωπαϊκό ορίζοντα. Εύκολα και κατανοητά όλα αυτά τα «πρέπει», όμως το «εδώ και τώρα» είναι αμείλικτο.

Εκατομμύρια αγρότες, όπως και ταπεινοί υπάλληλοι και αφανείς χειρώνακτες, ειδικευμένοι και ανειδίκευτοι, ίδρωσαν, κινδύνευσαν σε σκαλωσιές, γυάλισαν στρέμματα υαλοπινάκων, γέρασαν πρόωρα για να σπουδάσει το παιδί, για να μην έχει τη δική τους μοίρα. Τώρα, αυτοί που γνώρισαν τα ευεργετήματα της θυσίας της προηγούμενης γενιάς βλέπουν τα δικά τους παιδιά να γυρεύουν μια οκτάμηνη οδοκαθαριστική ανάσα.  Το  χθες γειτονικών βαλκανικών χωρών έγινε ελληνικό παρόν. Κανείς πια δεν ξαφνιάζεται αν δει μια απόφοιτη της Σχολής Καλών Τεχνών να σφουγγαρίζει κοινόχρηστες σκάλες ή έναν πυρηνικό φυσικό να οδηγεί ταξί. Και ίσως κανείς γονιός να μην προσβληθεί αν ο δάσκαλος προβλέψει ότι το μέλλον του γιου του είναι να γίνει σκουπιδιάρης. «Μακάρι, δάσκαλε, μακάρι. Από το στόμα σου και στου δημάρχου το αυτί!»

Tης MαριάνναςTζιαντζή/ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΞΟΜΑΛΥΝΣΗ

1.       Ποιο σοβαρό και επίκαιρο θέμα απασχολεί τη συγγραφέα στο παραπάνω κείμενο;

2.       Με βάση το ΘΕΜΑ που βρήκες, φτιάξε ένα δικό σου τίτλο, κατάλληλο για το κείμενο.

3.       Εκτός από την κεντρική ιδέα- το βασικό, δηλαδή, θέμα- που επεξεργάζεται η συγγραφέας, ποιες άλλες σημαντικές ιδέες μεταφέρει στον αναγνώστη, ποιους άλλους προβληματισμούς κ.τ.λ.; Υπογράμμισέ τις ιδέες αυτές στο κείμενο και προσπάθησε να τις αποδώσεις προφορικά στην τάξη με δικά σου λόγια.

4.       Yπογράμμισε όσες λέξεις θεωρείς ότι είναι «κλειδιά», δηλαδή σημαντικές, για να κατανοήσεις τα βασικά μηνύματα του κειμένου. Θα παρατηρήσεις ότι οι λέξεις αυτές ίσως επαναλαμβάνονται, επεξηγούν το θέμα και έχουν στενή σχέση με αυτό.

5.       Το απόσπασμα του κειμένου με τα έντονα γράμματα είναι ΜΙΑ ΕΙΔΗΣΗ. Αφού, στην τάξη, δούμε μαζί τα ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ μιας είδησης, πώς φτιάχνεται και πώς μπορούμε να τη σχολιάσουμε, γράψε με το διπλανό σου μια δική σας φανταστική είδηση, ακολουθώντας τη μορφή και το περιεχόμενο μιας είδησης, όπως την ακούμε ή τη διαβάζουμε κάθε μέρα στα ΜΜΕ. Κάντε μετά στην τάξη τις παρατηρήσεις σας (γιατί διαλέξατε ένα θέμα, πως επιλέξατε να το παρουσιάσετε, σε ποια σειρά βάλατε τις σκέψεις σας, δυσκολίες που αντιμετωπίσατε κ.ά.)

6.       Κύκλωσε στο κείμενο που εξετάζουμε ένα από όσα μέρη του λόγου (ρήμα, ουσιαστικό, επίθετο, επίρρημα, αντωνυμία, μετοχή, επιφώνημα, σύνδεσμος, άρθρο, πρόθεση)  μπορείς να βρεις.

7.       Με δεύτερο συνθετικό τη λέξη –πώλης, φτιάξε όσες νέες σύνθετες λέξεις μπορείς.

8.       Η συγγραφέας χρησιμοποιεί αρκετές φορές στο κείμενό της ΠΡΩΤΟ ΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ στον πληθυντικό (να εργαστούμε, να μορφωθούμε κ.τ.λ.). Πού πιστεύεις ότι στοχεύει με αυτό;

9.       Χρησιμοποιώντας ΜΙΑ ΦΟΡΑ την κάθε λέξη από αυτές που σου δίνονται παρακάτω και είναι παρμένες από το κείμενο , φτιάξε τις δικές σου προτάσεις- μία λέξη/μία πρόταση>σταδιοδρομία, ειδικευμένοι, επιμορφωθούμε, παρόν, προβληθεί. Μπορείς να αλλάξεις ελαφρά τις λέξεις αυτές, π.χ. να αλλάξεις αριθμό, πρόσωπο, χρόνο κ.ά.

10.   Γράψε για το επόμενο μάθημα έναν κατάλογο- σύντομες προτάσεις- με τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις που, κατά τι γνώμη σου πρέπει να εφαρμόζει ένας ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ. Τα «πρέπει» και τα «μη» αυτά λέγονται ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ. Μπορείς να βοηθηθείς στην προσπάθειά σου από τους ακόλουθους ιστότοπους>

-         http://elawyer.blogspot.gr/2007/03/blog-post_08.html,http://www.cmcc.org.cy/code_pradice2_gr.html, http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B1

 

 

ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ "ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ¨"

ΚΕΙΜΕΝΟ AΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ (με ελαφρές τροποποιήσεις)

Η Πολίτικη κουζίνα (αγγλικός τίτλος: A touchofspice, τουρκικός τίτλος: Birtutambaharat – σημαίνει, και στις δύο γλώσσες, “Μια πρέζα μπαχάρι”)

Πρόκειται για μία βιωματική ταινία του σκηνοθέτη Τάσου Μπουλμέτη, που, όντας Κωνσταντινουπολίτης στην καταγωγή ο ίδιος, καταπιάνεται με το ζήτημα των διωγμών που υπέστησαν από τις τουρκικές αρχές οι Έλληνες της Πόλης το 1964. Ο πρωταγωνιστής της ταινίας, Φάνης Ιακωβίδης,καθηγητής αστροφυσικής στην Αθήνα, περιμένει τον παππού του από την Κωνσταντινούπολη, τον οποίο έχει να δει από την παιδική του ηλικία. Αρχίζοντας προετοιμασίες για την υποδοχή του, προσκαλεί όλους τους φίλους του παππού του και ετοιμάζει μια σειρά από πιάτα πολίτικης κουζίνας. Μια ξαφνική αρρώστια,όμως, του παππού δε θα του επιτρέψει να ταξιδέψει στην Αθήνα. Ο καθηγητής τότε θα αποφασίσει να πάει εκείνος στην Κωνσταντινούπολη, για να τον συναντήσει και να θυμηθεί ξανά τα χρόνια που έζησε εκεί με τους γονείς του, τους οποίους ενσαρκώνουν οι Ιεροκλής Μιχαηλίδης και ΡένιαΛουιζίδου. Εκεί επιστρέφουν όλες οι ευχάριστες αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας, οι δυσάρεστες του διωγμού και της απέλασης, αλλά και ο πρώτος έρωτας της ζωής του, η Σαϊμέ, που υποδύεται η Τουρκάλα ηθοποιός ΜπασάκΚοκλούκαγια .

Η ταινία προσπαθεί, με την ψυχραιμία που της επιτρέπει η χρονική απόσταση, να ασχοληθεί με μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο και με τις κοινωνικές της προεκτάσεις, ρίχνοντας φως σε μια πτυχή των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αλλά και στα προβλήματα προσαρμογής που αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες, κυρίως στην πίκρα των ανθρώπων εκείνων που «οι Τούρκοι τους έδιωξαν ως Έλληνες και οι Έλληνες τους υποδέχθηκαν ως Τούρκους».

Η ταινία δέχθηκε εξαιρετικές κριτικές, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες, στις οποίες προβλήθηκε. Στην Ελλάδα σημείωσε τεράστια εισπρακτική επιτυχία, ξεπερνώντας τα 1.250.000 εισιτήρια στις αίθουσες προβολής, γεγονός που την ανέδειξε μία από τις πιο εμπορικές ελληνικές ταινίες όλων των εποχών.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΞΟΜΑΛΥΝΣΗ

1.Γράψτε ένα δικό σας τίτλο για την ταινία.

2.Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το ΚΕΝΤΡΙΚΟ-ΒΑΣΙΚΟ ΘΕΜΑ της ταινίας και γιατί ακόμη και σήμερα εξακολουθεί να προκαλεί το ενδιαφέρον;

3. Τι δείχνουν οι συνταγές για τον πολιτισμό μιας περιοχής ή και χώρας; Tι μπορούμε γενικά να μάθουμε για ένα λαό από τις συνταγές του;

4. Προσπάθησε να βρεις από ποιες άλλες λέξεις- ή αλλιώς «συνθετικά»- φτιάχνονται οι παρακάτω> άφθαρτος, διαγραφή, αποφεύγω, μητρόπολη, υποδέχθηκαν.

5. Να υπογραμμίσεις 3 ρήματα, 3 ουσιαστικά και 3 επίθετα στο παραπάνω κείμενο.

6. Με τις ακόλουθες λέξεις που πήραμε από το κείμενο και με άλλες δικές σου,  που εσύ θα συμπληρώσεις, βάζοντάς τες στη σειρά που θέλεις (αρκεί να βγαίνει νόημα), φτιάξε τις δικές σου προτάσεις. Μπορείς να κάνεις μικρές αλλαγές, π.χ. στον αριθμό και στην πτώση>

Α. πρόσφυγες, προβλήματα, αντιμετώπισαν.

Η δική σου πρόταση

 

Β.  παιδική ηλικία, αναμνήσεις, φίλους.

Η δική σου πρόταση

 

7. Ποια ρήματα στο κείμενο δείχνουν ότι κάτι έγινε παλιά, στο παρελθόν; Υπογράμμισέ τα.

8. Διάλεξε μία από τις παρακάτω ασκήσεις>

Α. Διάλεξε και φέρε στην τάξη σου, γραμμένη με δικά σου λόγια, μια συνταγή από την πρώτη πατρίδα σου ή τον τόπο σου, π.χ. το χωριό των γονιών σου. Μπορείς, αν θες, να χρησιμοποιήσεις και τις παρακάτω λέξεις>υλικά παρασκευής, προμηθεύομαι, τοποθετώ, ανακατεύω, αναμειγνύω, κατσαρόλα, σκαλίζω, νόστιμο, πρωτότυπο, νοσταλγία, αναμνήσεις.

Β. Φτιάξε ένα μικρό κείμενο, στο οποίο θα αναφέρεις στους συνεκπαιδευόμενούς σου βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες, όταν έρχονται σε μία νέα χώρα. Μπορείς, αν θες, να χρησιμοποιήσεις στο κείμενό σου και τις παρακάτω λέξεις>διώξεις, ρατσισμός, φόβος, δυσπιστία, ανεργία, ανασφάλεια, αντιμετωπίζω, νιώθω, βιώνω, παλεύω.